Med-Practic
Նվիրվում է վաստակաշատ ուսուցիչ Գրիգոր Շահյանին

Իրադարձություններ

Հայտարարություններ

Մեր հյուրն է

Հրատապ թեմա

Առողջապահություն 2.2011

Երիկամաբորբ (նեֆրիտ)

Երիկամաբորբ (նեֆրիտ)

Մեզ խնդրել են գրել երիկամաբորբի մասին: Սակայն երիկամների` արտաթորության այս օրգանի մասին առանց տեղեկություններ տալու, դժվար կլինի պատկերացնել, թե ինչպիսի վնասակար ազդեցություն կարող են ունենալ հիվանդությունները օրգանիզմի նյութափոխանակության գործում:

 

Երիկամը լոբաձև, մուգ շագանակագույն, 10-12 սմ x 5-6 սմ x 3-4 սմ չափսեր ունեցող, արյունից մեզ արտաթորող զույգ օրգան է: Իրենց արտաքին ճարպաշարակցական հյուսվածքներով կպած են որովայնի խոռոչի հետին պատին` ողնաշարի աջ և ձախ կողմերում (նկ. 1): 

 

Երիկամը միանման կառուցվածք ունեցող գոյացությունների (նեֆրոններ) ամբողջական համակարգ է: Երկու երիկամներում նեֆրոնների թիվը հասնում է 2-2,5 միլիոնի: Դրանցից յուրաքանչյուրը բաղկացած է երիկամային մազանոթային մարմնիկից (մալպիգյան կծիկ) և միզային նուրբ խողովակիկներից, որոնք ամփոփված են երիկամի կեղևային շերտից (14) գագաթով դեպի կենտրոն ուղղված բրգաձև գոյացություններում (նկ. 3, երիկամի կտրվածքը,15): Երկու երիկամի մազանոթային կծիկներում մեկ րոպեի ընթացքում արյունից մոտավորապես 120 մլ հեղուկ է ֆիլտրվում: Դա «առաջնային մեզն» է, որից անջատվող խաղողաշաքարը նորից վերադառնում է արյան մեջ, իսկ զտված հեղուկում մնում են օրգանիզմից հեռանալու ենթակա վերջնանյութերը` «վերջնական մեզ»: Այն բրգերից հոսում է նախ փոքր (12), ապա մեծ (11) բաժակիկների մեջ և հավաքվելով երիկամի ավազանում (4)` միզածորանների միջոցով (7) լցվում է միզապարկ: Երիկամից արտաթորվող մեզի քանակն ավելանում և նվազում է` կապված օրգանիզմում զարկերակային արյան ճնշման տատանումների հետևանքով մազանոթային կծիկներում ճնշման փոփոխման հետ: Զարկերակային առավելագույն ճնշման 77 մմ ս.ս.-ից ցածր լինելու դեպքում միզարտադրությունը դադարում է: Օրգանիզմի քաշի ընդամենը 1%-ը կազմող` անխափան ակտիվ գործող երիկամներում արյան շրջանառությունը մոտավորապես 20 անգամ ավելի արագ է կատարվում, քան որևէ այլ օրգանում: Այդ ընթացքում երիկամներով է անցնում արյան րոպեական ծավալի 20-25%-ը: Երիկամները օրգանիզմից հեռացնում են ազոտային փոխանակության արգասիքները (միզանյութ, կրեատինին, միզաթթու), աղերի և ջրի ավելցուկը, ինչպես նաև օտարածին այլ նյութեր և միացություններ: Սակայն այս օրգանի հիմնական դերը օրգանիզմում ջրաէլեկտրոլիտային հաշվեկշռի կարգավորումն է, որով հաստատուն է մնում օրգանիզմում արյան, հեղուկների ծավալն ու օսմոտիկ ճնշումը, որը նյութափոխանակության հիմնական նախապայմանն է: Այս գործընթացը կառավարվում է մակերիկամի (նկ. 2) կեղևային մասի և ստորին մակուղեղի (հիպոֆիզ) հետին բլթի արտադրած հորմոններով: Երիկամները նաև կարգավորում են օրգանիզմի օրվա թթվահիմնային հավասարակշռությունը, դուրս բերելով դրանց ավելցուկը և վնասակար միացությունները: 

 

Երիկամների նորմալ գործունեության պայմաններում մարդը օրվա ընթացքում 4-6 անգամ միզապարկը դատարկելու կարիք է ունենում: Այս հաճախականությունը խախտվում է միզուղիներում տարբեր խցանումների, հարկադրաբար մեզը երկար ժամանակ պահելու, ինչպես նաև արյան ճնշման տատանումների դեպքում:

 

   

Նկ. 1. Երիկամներ


 

Նկ. 2. Աջ երիկամի

առաջային տեսքը

 

Նկ. 3. Ձախ երիկամի

կտրվածքը (տեսքն առջևից)

 

Երիկամաբորբը (նեֆրիտ) ընթանում է առավելապես երիկամային կծիկների անոթների սուր և քրոնիկական ախտահարմամբ: 

 

Սուր երիկամաբորբը հաճախ առաջանում է անգինայից կամ նշիկների քրոնիկական բորբոքումից, վերին շնչուղիների ստրեպտոկոկային հիվանդություններից, թոքաբորբերից, դիֆթերիայից, բծավոր և որովայնային տիֆերից, բակտերային ու վիրուսային մի շարք հիվանդություններից հետո, ինչպես նաև գերսառեցումից և այլ գործոնների ազդեցությունից, որոնց հետևանքով ախտահարված երիկամներում հիվանդագին երևույթներին նախորդում է գաղտնի շրջանը, որը սովորաբար տևում է 1-3 շաբաթ:

 

Սուր երիկամաբորբի բնորոշ ախտանշաններն են առավոտյան դեմքի այտուցները, որոնք երեկոյան պակասում են, իսկ ավելի ուշ կարող են տարածվել ամբողջ մարմնով: Այդ ժամանակ մեզում ի հայտ են գալիս սպիտակուց, արյան ձևավոր տարրեր` Էրիթրոցիտներ, հազվադեպ նաև` լեյկոցիտներ: Բարենպաստ ընթացքի դեպքում դրանք անհետանում են 2-3 շաբաթում: Հիվանդության 2-3-րդ օրը մեզի քանակը սովորաբար նվազում է: Սուր երիկամաբորբը երբեմն մնում է աննկատ և հայտնաբերվում է պատահական հետազոտության ժամանակ: Սուր երիկամաբորբի ախտանշանները կարող են կարճատև լինել, բայց այդպիսի արտաքուստ անվնաս թվացող երիկամաբորբի հետևանքները շատ ավելի մեծ վտանգ են կանխատեսում:

 

Սուր երիկամաբորբի ախտորոշումը, բուժումը տվյալ հիվանդի համար առավել արդյունավետ դեղամիջոցներով` կատարվում է բժշկի հսկողության ներքո: 

 

Ինքնաբուժման փորձերն անթույլատրելի են և վտանգավոր: Հիվանդը պետք Է խստորեն պահպանի բժշկի հանձնարարած ռեժիմն ու սննդակարգը: Սննդի օրաբաժնի աստիճանական ընդլայնումը կարելի է սկսել միայն բժշկի թույլտվությամբ: Այդ բոլորը նպաստում են սուր երիկամաբորբի առավել արդյունավետ բուժմանը և քրոնիկական ընթացքի անցումը կանխելուն: Ժամանակին և ճիշտ բուժման դեպքում սուր երիկամաբորբը, որպես կանոն, ավարտվում է առողջացմամբ: Առողջանալուց հետո հիվանդները պետք է խուսափեն գերհոգնածությունից, գերսառեցումից:

 

Սուր երիկամաբորբի կանխարգելումն ամենից առաջ պայմանավորված է օրգանիզմի կոփմամբ` առանց գերսառեցման: Կարևոր նշանակություն ունեն սուր վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելումը և վաղ ու արագ բուժումը, օրգանիզմում առկա տարբեր քրոնիկական վարակի օջախների վերացումը:

 

Քրոնիկական երիկամաբորբի դեպքում պարբերաբար սրացումներ են առաջանում: Հիվանդության ախտանշաններն այդ շրջանում նույնն են, ինչ սուր ձևի ժամանակ, բայց քիչ արտահայտված: Քրոնիկական երիկամաբորբով հիվանդները պետք է լինեն բժշկի հսկողության տակ: Դրա նպատակը նախ և առաջ հիվանդության սրացման կանխումն է: Կարևոր նշանակություն ունի քրոնիկական երիկամաբորբով հիվանդների նշագեղձերի բորբոքման, ըմպանաբորբի և այլ վարակիչ հիվանդությունների (հատկապես ստրեպտոկոկային) ժամանակին բուժումը: 

 

Հատկապես կարևոր Է սննդակարգի դերը` ընդհանուր բավարար վիճակի, ախտահարված երիկամների ֆունկցիոնալ հնարավորությունների պահպանման և առավելագույնս օգտագործման հարցում: 

 

Երիկամաբորբ ունեցողները պետք է խուսափեն վարակիչ հիվանդների հետ շփվելուց, գերսառեցումից, ծանր ֆիզիկական աշխատանք կատարելուց, նյարդային ցնցումներից:

 

Նրանց խորհուրդ է տրվում բնակվել չոր և տաք կլիմայական գոտում և հիշել, որ ժամանակին բժշկի չդիմելու, ուշացած բուժման, նշանակումները չկատարելու դեպքերում կարող է առաջանալ երիկամային անբավարարություն, որը բերում է օրգանիզմում սպիտակուցային փոխանակության ընթացքում առաջացող թունավոր նյութերի կուտակման, ջրաէլեկտրոլիտային և թթվահիմնային հավասարակշռության խանգարման և միզարյունության: Միզարյունությունից մահացող հիվանդներին օգնության է գալիս ժամանակակից բժշկագիտության մեծ նվաճումներից մեկը` «արհեստական երիկամ» սարքի կիրառումը, որի օգնությամբ կատարվում է արյան մաքրում (հեմոդիալիզ):

Հեղինակ. Ա.Խ.
Սկզբնաղբյուր. Առողջապահություն 2.2011 (291)
Աղբյուր. med-practic.com
Լուսանկարը. medclub.com.ru
Հոդվածի հեղինակային (այլ սկզբնաղբյուրի առկայության դեպքում՝ էլեկտրոնային տարբերակի) իրավունքը պատկանում է med-practic.com կայքին
Share |

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ

ՎԱՉԱԳԱՆ

29.01.2016

ԲԱՐԵՎ ՁԵԶ,ԵՍ 60 ՏԱՐԵԿԱՆ ԵՄ:ԻՆՁ ՄՈՏ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆ Է ԱՌԿԱ,ՈՐԻ ՀԵՏԵՎԱՆՔՈՎ ԵՐԻԿԱՄՆԵՐՍ ԱՂՏԱՀԱՐՎԵԼ ԵՆ,ԿՐԵԱՏԻՆ-180, ՄԻԶԱՆՅՈՒԹ-10.1,ՕԳՏԱԳՕՐԾՈՒՄ ԵՄ ԿՈԼԽԻՑԻՆ,ԻՆՉ ԲՆԱԿԱՆ ԲՈՒԺՈՒՄ ԿԱՄ ԴԵՂԱՄԻՋՈՑ ԿԱՌԱՋԱՐԿԵԻՔ,ԿԱՆԽԱՎ ՇՆՈՐՀԱԿԱԼ ԵՄ

Մեդ-Պրակտիկ

17.01.2016

Հարգելի Սոնա, բարև Ձեզ: Երիկամների որոշ հիվանդությունների դեպքում, օրինակ խրոնիկական երիկամային անբավարարության դեպքում ցավ ընդհանրապես չի էլ լինում: Ցավ կարող է լինել պիելոնեֆրիտների, միզաքարային խիթի դեպքում: Ցավը գոտկային հատվածում է, ցավազրկողներից չի անցնում, անցնում է սպազմոլիտիկներից: Պիելոնեֆրիտի դեպքում դիտվում է նաև ջերմության բարձրացում, դող սարսուռ:

Սոնա

11.01.2016

Բարև Ձեզ , ես ցանկանում եմ իմանալ , թե ինչպիսի ցավեր է առաջացնում երիկամների հիվանդությունը : Որ ցավերի դեպքում կարող ենք իմանալ , որ երիկամները ախտահարված են: Շնորհակալություն:

Մեդ-Պրակտիկ

18.12.2015

Հարգելի Քրիստինե, բարև Ձեզ: Կոնկրետ ինչ խնդիր է Ձեզ մոտ: Այտուցվածությունը և զարկերակային ճնշման բարձրացումը պրեդնիզոլոնի կողմնակի ազդեցություններն են, հարկավոր է փոխել դեղը կամ ժամանակավորապես դադարեցնել ընդունումը, եթե դա հնարավոր է:

Քրիստինե

15.12.2015

Բարև Ձեզ, ես ունեմ երիկամների խնդրիր , ինձ նշանակել են 60մգ պրեդնիզալոն , որից ես շատ եմ այտուցվել և ունեմ բարձր ճնշում:Ինչպես կարող եք ինձ օգնել:Կանխավ շնորհակալություն:

KARINE

27.09.2015

Brev Dzes. Im erikam2 heracvac e, hima ev unem kes erikam, bzishkner xorhurd en talis orakan erku litr jur xmel. Bayc rs chgitem es inc karox em utel, indz karelie limonajur xmel niharelu hamar

Կարդացեք նաև

Աշխարհասփյուռ հայ բժիշկների երրորդ համագումարը
Աշխարհասփյուռ հայ բժիշկների երրորդ համագումարը

 ՀՀ առողջապահության, կրթության և գիտության ու սփյուռքի նախարարությունների նախաձեռնությամբ վերջերս Երևանի Մ. Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի նիստերի դահլիճում կայացավ հայ բժիշկների միջազգային երրորդ համագումարը...

Իրադարձություններ Հայաստանում Միջոցառումներ
Նորը` Հայաստանի բժշկական գրադարանում
Նորը` Հայաստանի բժշկական գրադարանում

Երկու տարի առաջ էր, որ լրացավ ՀՀ ԱՆ հանրապետական գիտաբժշկական գրադարանի 70 տարին: Իր գոյատևման ընթացքում գործելով`«Առավելագույնս նպաստել Հայաստանի բժշկագիտության զարգացմանը»նշանաբանով...

Միջոցառումներ
Հայաստանի միջազգային բուժքույրական առաջին համագումարը
Հայաստանի միջազգային բուժքույրական առաջին համագումարը

Մեր հանրապետությունում բուժքույրերի շահերի և իրավունքների պաշտպանության, պրակտիկ գործունեություն և կրթական պատշաճ մակարդակ ապահովելու նպատակով «Էրեբունի» պետական բժշկական քոլեջի...

Իրադարձություններ Հայաստանում Միջոցառումներ
Համառոտ` ցողունային բջիջների մասին

Բանալի բառեր. ռեգեներատիվ բժշկություն, արյունաստեղծ, մեզենխիմային, սաղմնային ցողունայինբջիջներ

Դեռևս X դարի սկզբներին մեծն Ավիցեննան նշում էր, որ բժշկի գործիքներն են խոսքը, բույսը և դանակը...

Բուժման մեթոդներ
Ֆիտոբեզոարի առաջացրած բարակաղիքային անանցանելիության բուժման մեր փորձը

Բանալի բառեր. ֆիտոբեզոար, բարակաղիքային անանցանելիություն

Ներածություն: Բարակաղիքային մեխանիկական անանցանելիությունը բարակ աղիքի վիրաբուժական միջամտություն պահանջող և առավել հաճախ հանդիպող ախտաբանական վիճակ է...

Գաստրոէնտերոլոգիա, լյարդաբանություն Վիրաբուժություն Բուժման մեթոդներ
Միզասեռական կանդիդոզի բուժումը միկոֆլու դեղամիջոցով

Բանալի բառեր. Միզասեռական կանդիդոզ, միկոֆլու, ֆլուկոնազոլ

Ներածություն: Մանկաբարձագինեկոլոգիական հիվանդությունների կառուցվածքում սնկային` կանդիդային վուլվովագինիտը (ԿՎՎ) շարունակում է զբաղեցնել առաջատար...

Վարակաբանություն Պերինատոլոգիա, մանկաբարձություն և գինեկոլոգիա Ուրոլոգիա Վեներաբանություն Դեղագիտություն
Աղիքների դիսբակտերիոզի (դիսբիոզ) բուժման նոր տարբերակ
Աղիքների դիսբակտերիոզի (դիսբիոզ) բուժման նոր տարբերակ

Մակրոօրգանիզմը` իր միկրոֆլորայի հետ միասին, ամբողջական էկոլոգիական համակարգ է, որը մշտապես գտնվում է հավասարակշռության վիճակում: Չնայած օրգանիզմի վրա արտաքին միջավայրի տարբեր գործոնների...

Գաստրոէնտերոլոգիա և լյարդաբանություն
Լեյշմանիոզներ` մոռացված հիվանդություններ
Լեյշմանիոզներ` մոռացված հիվանդություններ

Առաջին անգամ «մոռացված, արհամարհված հիվանդություններ» (neglected diseases) տերմինն օգտագործվել է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) կողմից` 2001թ., ինֆեկցիոն և մակաբուծային բնույթի մի խումբ...

Վարակաբանություն
Սթրես

Սթրեսը վտանգի, մարտահրավերների և միջավայրի փոփոխությունների դեպքում առաջացած ընդհանուր հարմարվողական համախտանիշն է, որի հայեցակարգը մշակել և զարգացրել է կանադացի բնագետ...

Հոգեկան առողջություն
Այսպես պետք է լինի միշտ և ամենուր
Այսպես պետք է լինի միշտ և ամենուր

Հայաստանի Հանրապետության Կառավարությունը տարվա ամենաերկար օրվա նախօրեն մշտապես նվիրել է երկարօրյա աշխատանքին վարժված, այլոց հոգսերն իրենցը դարձնելու երդմանը հավատարիմ բուժաշխատողներին...

Միջոցառումներ
Սամվել Անուշավանի Խաչատրյան. սիրած գործի նվիրյալը
Սամվել Անուշավանի Խաչատրյան. սիրած գործի նվիրյալը

Սամվել Անուշավանի Խաչատրյան. ով թեկուզ մեկ անգամ գործ է ունեցել բժշկական տեխնոլոգիաների և տեխնիկայի հետ, կճանաչի այդ ոլորտում բացառիկ գիտելիքներ և փորձառություն ունեցող...

Բժիշկներ
Սումամեդ` վերին շնչուղիների հիվանդությունների բուժման համար

Բակտերային ռինոսինուսիտների և տոնզիլոֆարինգիտների ժամանակ անհրաժեշտ է կիրառել ընդհանուր հակաբիոտիկոթերապիա: Մասնագետների մեծ մասի կարծիքով, մինչև 2 տարեկան երեխաներին ևս բոլոր դեպքերում հակաբիոտիկային...

Դեղամիջոցներ Շնչառական համակարգ
Պարօդոնտ, պարօդոնտոզ
Պարօդոնտ,  պարօդոնտոզ

Այս երկու հիվանդությունների դեպքում ախտահարման օջախը նույնն է` պարօդոնտը (լատ. par-հար և odontos-ատամ): Խոսքը վերաբերում է հիմնականում ատամի արմատին հարող լնդոսկրային շերտին...

Ստոմատոլոգիա
Առաջին օգնությունը ուշագնացության ժամանակ
Առաջին օգնությունը ուշագնացության ժամանակ

Դժվար թե գտնվի մարդ, որն իր կյանքում ականատես եղած չլինի ինչ-որ մեկի ուշագնացությանը: Ըստ ամերիկյան վիճակագրական տվյալների, չափահաս մարդկանց մոտավորապես մեկ երրորդի կյանքում եղել է ուշագնացության գոնե մեկ դեպք...

Առաջին նախաբժշկական օգնություն

ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ